Ninh Bình có nhiều tiềm năng, lợi thế, là tỉnh nằm ở cực Nam đồng bằng sông Hồng, có vị trí chiến lược quan trọng cả về chính trị, kinh tế và quốc phòng - an ninh; điểm giao cắt giữa 3 vùng (Vùng Đồng bằng sông Hồng - Vùng rừng núi Tây Bắc và Vùng duyên hải Bắc Trung Bộ). Ninh Bình được thiên nhiên ưu đãi, có lợi thế cạnh tranh đặc biệt về du lịch với định hướng trở thành một trung tâm du lịch của Vùng và đất nước. Là vùng đất cố đô, nơi phát tích của ba triều đại Đinh - Tiền Lê - Lý. Hiện nay, Ninh Bình có 1.821 di tích lịch sử văn hóa, trong đó có 405 di tích đã được xếp hạng, bao gồm: 324 di tích xếp hạng cấp tỉnh và 81 di tích xếp hạng cấp quốc gia (trong đó có 3 di tích quốc gia đặc biệt). 

Bên cạnh những di tích lịch sử, văn hóa, Ninh Bình còn là vùng đất lưu giữ nhiều giá trị văn hóa phi vật thể nổi tiếng với 393 di sản, trong đó có 208 lễ hội truyền thống, đặc biệt có nhiều lễ hội đặc sắc được du khách trong và ngoài nước biết đến. Nơi đây cũng là đất tổ của nghệ thuật hát xẩm, hát chèo và nhiều làng nghề truyền thống, tiêu biểu như: Làng nghề thêu Văn Lâm, làng nghề chế tác đá mỹ nghệ Ninh Vân (Hoa Lư), các làng nghề chế biến cói ở Kim Sơn, nghề gốm Bồ Bát (Yên Mô). Ngoài ra, Ninh Bình còn được biết đến bởi nét đặc sắc về văn hóa ẩm thực với nhiều món ăn nổi tiếng như: Thịt dê, cơm cháy, nem Yên Mạc (Yên Mô), rượu Lai Thành (Kim Sơn), mắm tép Gia Viễn…; là một trong 8 tỉnh, thành phố có Di sản thế giới và là địa phương duy nhất của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á sở hữu di sản hỗn hợp văn hóa và thiên nhiên - Quần thể danh thắng Tràng An. Đây là những nguồn lực quan trọng để tỉnh Ninh Bình khai thác, phát triển du lịch và hội nhập.

Lĩnh vực du lịch của tỉnh đang đứng trước giai đoạn phát triển mạnh với nhiều cơ chế, chính sách đầu tư lớn. Tỉnh hứa hẹn sẽ là địa bàn đầu tư hấp dẫn đối với nhiều nhà đầu tư với các công trình, dự án về du lịch, các khu nghỉ dưỡng, khách sạn, nhà hàng cao cấp, khu vui chơi giải trí… nhiều năm liền giữ vững vị trí trong nhóm 15 điểm đến hàng đầu và 10 tỉnh thu hút lượng khách cao nhất cả nước, đang dần trở thành trung tâm du lịch của quốc gia và quốc tế.

Trên cơ sở nhận thấy rõ những lợi thế so sánh để phát triển du lịch, tỉnh Ninh Bình đã và đang có nhiều chính sách, hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp du lịch khởi nghiệp sáng tạo để thúc đẩy du lịch phát triển, góp phần đáng kể trong việc khẳng định vị thế trung tâm du lịch lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Ninh Bình và cả nước. Nghị quyết số 07-NQ/TU ngày 29/10/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển du lịch Ninh Bình giai đoạn 2021-2030, định hướng đến năm 2045 đã nhấn mạnh: “Chú trọng đổi mới, sáng tạo, đẩy mạnh xã hội hóa, liên kết, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực để phát triển du lịch trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Phát huy mạnh mẽ vai trò động lực của doanh nghiệp, giải quyết tốt vấn đề lao động, việc làm, an sinh xã hội và đảm bảo hài hòa giữa lợi ích của nhà nước, doanh nghiệp và người dân địa phương tại các khu vực phát triển du lịch; chủ động, linh hoạt trong ứng phó với diễn biến phức tạp của thiên tai, dịch bệnh và biến đổi khí hậu”. Tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, chính quyền địa phương các cấp thực hiện nhiều nhiệm vụ, giải pháp tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khởi nghiệp, kinh doanh.

Tỉnh đầu tư phát triển, hoàn thiện cơ sở hạ tầng tạo điều kiện cho doanh nghiệp xây dựng, phát triển sản phẩm du lịch đa dạng đáp ứng nhu cầu khách du lịch, nhất là ở các khu du lịch trọng điểm. Từ năm 2018 đến năm 2024, Ngân sách nhà nước đã cấp cho các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch là 1.947,939 tỷ đồng, phân bổ cho một số công trình dự án cơ sở hạ tầng du lịch trọng điểm như: Dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu du lịch sinh thái Tràng An; Dự án đầu tư cơ sở hạ tầng khu du lịch Tam Cốc - Bích Động, Dự án nạo vét tuyến giao thông thủy Bích Động - Hang Bụt, Thạch Bích - Thung Nắng; Dự án nâng cấp tuyến đường chính vào khu du lịch Kênh Gà - Vân Trình.

Bên cạnh đó, tỉnh đã tích cực triển khai có hiệu quả công tác thu hút, xúc tiến đầu tư, kêu gọi các nhà đầu tư chiến lược, có kinh nghiệm và tiềm lực để đầu tư bằng nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước vào lĩnh vực dịch vụ du lịch; trong giai đoạn 2018-2024 trên địa bàn tỉnh đã chấp thuận chủ trương đầu tư, cấp Giấy Chứng nhận đầu tư cho 18 dự án đầu tư mới với tổng mức đầu tư 1.569,257 tỷ đồng. Trong đó có nhiều dự án đưa vào khai thác phục vụ khách du lịch có hiệu quả, tiêu biểu như: Khách sạn Ninh Bình Legend, khu nghỉ dưỡng Cúc Phương Resort, Khu nghỉ dưỡng VEDANA...

Các sở, ngành, địa phương thực hiện cải cách về thủ tục hành chính trong lĩnh vực du lịch và các lĩnh vực liên quan tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân liên hệ công tác. Các sở, ngành, địa phương triển khai khá đồng bộ nhiều nội dung phục vụ xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm, đặc sản địa phương. Từ đó, các tổ chức và cá nhân hoạt động sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh đã đăng ký nhãn hiệu, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận, chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm đặc sản của địa phương, qua đó nâng cao thu nhập cho người dân và doanh nghiệp, góp phần hình thành và phát triển giá trị thương hiệu, năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của các sản phẩm và dịch vụ phục vụ ngành du lịch, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Thực tiễn khởi nghiệp sáng tạo của một số doanh nghiệp du lịch Ninh Bình

Trong điều kiện cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các điểm đến địa phương hay quốc gia như hiện nay, các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ngày càng có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của các địa phương. Tại Ninh Bình, một số doanh nghiệp du lịch khởi nghiệp sáng tạo đã có nhiều ý tưởng, phương pháp, bước đầu xây dựng các sản phẩm du lịch mới đặc sắc, đặc trưng, độc đáo trên cơ sở khai thác, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa và con người để tạo ra giá trị kinh tế, gia tăng trải nghiệm thú vị cho du khách. Nhìn lại những hoạt động, sự kiện trong những năm qua, có thể nhận thấy những nỗ lực, cố gắng khởi nghiệp sáng tạo của các doanh nghiệp du lịch Ninh Bình, có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. Doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo làm đa dạng các sản phẩm du lịch chất lượng của địa phương.

Xác định lấy du lịch sinh thái, du lịch xanh, gắn với văn hóa, lịch sử, di sản là một trong những điểm nhấn quan trọng để xây dựng các sản phẩm đặc thù gắn với thương hiệu du lịch của tỉnh. Ninh Bình đang tập trung phát triển đa dạng hóa các sản phẩm du lịch theo xu hướng, nhu cầu và thị hiếu của thị trường: du lịch nghỉ dưỡng cuối tuần, du lịch MICE, du lịch thể thao, du lịch cộng đồng, nông thôn (gắn với nông nghiệp công nghệ cao), … Nhiều sản phẩm du lịch đã được khẳng định trên thị trường trong nước và quốc tế, trở thành những sản phẩm đặc trưng, trụ cột của tỉnh, góp phần tạo dựng thương hiệu du lịch Ninh Bình như: khu du lịch sinh thái Tràng An, khu du lịch Tam Cốc - Bích Động, Cố đô Hoa Lư, chùa Bái Đính, vườn quốc gia Cúc Phương, khu du lịch sinh thái Thung Nham, hang Múa… Các mô hình nông trại, trang trại trải nghiệm, sản xuất nông nghiệp chất lượng cao, đặc sản… gắn với phát triển du lịch được các doanh nghiệp đầu tư đưa vào phục vụ khách. Đến nay, có 03 mô hình du lịch nông thôn đã được công nhận sản phẩm OCOP về dịch vụ, du lịch cộng đồng (điểm du lịch Hang Múa - huyện Hoa Lư, dịch vụ du lịch cộng đồng Vân Long xã Gia Vân huyện Gia Viễn; du lịch Quèn Thờ xã Đông Sơn, thành phố Tam Điệp). Nhiều mô hình thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm như tại khu du lịch sinh thái Thung Nham, Trang trại Thanh Nga, Hang Múa…

Toàn tỉnh hiện có gần 20 khu, điểm du lịch; 31 doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ lữ hành được cấp phép, trong đó có 8 doanh nghiệp lữ hành quốc tế. Tỉnh đã quan tâm, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư, xây dựng các trung tâm tổ chức hội nghị, nhà hàng cao cấp, như: Trung tâm Hội nghị tại Khu văn hóa tâm linh chùa Bái Đính, Nhà hàng Cung đình, Nhà hàng Hoàng Giang và các cơ sở dịch vụ vui chơi giải trí, mua sắm, như: Sân golf Hoàng Gia, Sân golf Tràng An 18 lỗ, siêu thị Big C... Hệ thống cơ sở lưu trú du lịch trên địa bàn tỉnh tăng mạnh, đến nay có trên 800 cơ sở lưu trú du lịch, với hơn 10.000 phòng nghỉ, trong đó có trên 40 cơ sở đạt tiêu chuẩn 1-5 sao, các cơ sở lưu trú đã tích cực đầu tư tu bổ, duy trì, nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ nhân viên, chất lượng dịch vụ du lịch được nâng cao so với giai đoạn trước, tạo sự hài lòng đối với khách du lịch.

Các doanh nghiệp tích cực sáng tạo, nghiên cứu thị trường, nghiên cứu nhu cầu của khách du lịch, đầu tư phát triển sản phẩm quà lưu niệm, quà tặng du lịch khá đa dạng về chủng loại, mẫu mã, có sự gia tăng về số lượng, cải thiện về chất lượng từ đồ trang trí, tranh ảnh, đồ gỗ mỹ nghệ, khăn choàng, ga gối thêu ren, gốm sứ,... được trưng bày, bán tại một số khu, điểm du lịch trên địa bàn tỉnh như: khu du lịch sinh thái Tràng An, khu du lịch Tam Cốc Bích Động, Nhà thờ đá Phát Diệm … Một số sản phẩm mang tính nghệ thuật cao như sản phẩm của nghề gốm cổ Bồ Bát (đĩa tranh, cốc, ấm chén, bình gốm… vẽ tay các phong cảnh nổi tiếng của Ninh Bình như Tràng An, Tam Cốc - Bích Động, Cố đô Hoa Lư, Bái Đính, Vân Long…); sản phẩm thêu tay tinh xảo của nghệ nhân làng nghề thêu ren Văn Lâm (khăn tay, khăn trải bàn, các bức tranh thêu…); sản phẩm từ lá bồ đề của HTX Sinh Dược; một số sản phẩm mang tính biểu tượng, phản ánh nét văn hóa, độc đáo của vùng đất Cố đô như Cột Kinh, đồng tiền Thái Bình Hưng Bảo… được du khách yêu thích, đánh giá cao về tính thẩm mỹ.

Một số bài học kinh nghiệm thực tiễn

Mặc dù đổi mới sáng tạo mang lại nhiều cơ hội, song không phải doanh nghiệp nào cũng nắm bắt được. Đa số doanh nghiệp du lịch Ninh Bình là doanh nghiệp nhỏ và vừa, tiềm lực hạn chế, nên việc đầu tư cho đổi mới công nghệ, đổi mới sáng tạo còn gặp nhiều khó khăn, rào cản. Một số quy định về khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng còn là rào cản khiến doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo không thể huy động đủ vốn để phát triển. Một số quy định liên quan đến hoạt động du lịch (không cho phép kinh doanh lưu trú trong vùng lõi Di sản, không cho phép mở cơ sở chế biến thực phẩm…) còn gây khó khăn cho các doanh nghiệp. Một số doanh nghiệp thiếu kinh nghiệm quản lý, khả năng tiếp cận thị trường, cạnh tranh từ các công ty lớn, sự thay đổi nhanh chóng của thị trường và công nghệ,…

Hoạt động khởi nghiệp sáng tạo cần cơ chế điều chỉnh pháp luật thông thoáng, linh hoạt, nhanh chóng để doanh nghiệp phát huy hết năng lực sáng tạo, kịp thời nắm bắt cơ hội kinh doanh. Xây dựng và thực hiện các chính sách pháp luật mang tính đột phá, phù hợp sẽ hỗ trợ, khuyến khích, tạo động lực cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Việc thực thi chính sách cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp và địa phương để đạt hiệu quả cao nhất. Bên cạnh đó, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cũng rất quan trọng để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển.

Đối với các doanh nghiệp, việc khởi nghiệp sáng tạo trong điều kiện hạn chế về nguồn lực là khó khăn song cũng là động lực tạo ra phát triển. Vì vậy, tạo một môi trường sáng tạo sẽ là nhiệm vụ quan trọng để thúc đẩy doanh nghiệp du lịch tư duy sáng tạo và bắt tay vào thử nghiệm.

Doanh nghiệp du lịch Ninh Bình cần nỗ lực sáng tạo xây dựng chiến lược, kế hoạch kinh doanh phát triển các sản phẩm du lịch phù hợp với xu hướng của khách du lịch.

Một số vấn đề đặt ra với doanh nghiệp du lịch khởi nghiệp sáng tạo

Từ sau đại dịch COVID-19 thói quen và hành vi của khách du lịch đã có nhiều thay đổi, xu hướng du lịch xanh, du lịch bền vững dựa trên các nền tảng du lịch thông minh ngày càng phát triển. Bên cạnh đó, tác động mạnh mẽ từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã làm thay đổi đáng kể phương thức quản lý và khả năng tăng trưởng của ngành du lịch. Trong đó, du lịch thông minh đặt nền tảng cho nhiều mô hình kinh doanh du lịch mới đang nổi lên, các hoạt động quảng bá, giao tiếp và xúc tiến thương mại trên nền tảng kỹ thuật số ngày càng phát triển. Các trang thương mại điện tử về dịch vụ du lịch cũng sẽ có cơ hội phát triển khi hoạt động kết nối chuỗi du lịch và dịch vụ tăng lên. Ngoài ra, việc phát triển các quy chuẩn, tiêu chuẩn ngành cho du lịch mới, những giải pháp kinh doanh số, phát triển thương hiệu địa phương, phát triển sở hữu trí tuệ, kết nối mạng lưới toàn cầu… sẽ tăng trưởng một cách mạnh mẽ.    

Để thích ứng với sự phát triển và hướng tới mục tiêu du lịch xanh, du lịch bền vững, việc phát triển các loại hình, sản phẩm du lịch độc đáo, mang đậm bản sắc, văn hóa của vùng đất Cố đô, khai thác giá trị của Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giưới Quần thể danh thắng Tràng An được ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng các chương trình, sản phẩm du lịch là yếu tố thiết yếu để thu hút du khách và phục vụ việc định vị thương hiệu du lịch Ninh Bình. Điều này đòi hỏi những cách tiếp cận mới như du lịch thông minh, du lịch an toàn, du lịch bền vững và du lịch bản địa bằng cách sử dụng các mô hình mới được thúc đẩy mạnh mẽ dựa trên chuyển đổi kỹ thuật số và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST).

Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ là động lực chính để thúc đẩy quá trình thay đổi tư duy nhằm tái cấu trúc ngành du lịch. Trong đó, thay đổi các phương thức nghiên cứu, tiếp cận thị trường, vận hành doanh nghiệp, liên kết các chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng dựa trên nền tảng công nghệ và văn hóa đổi mới sáng tạo là ưu tiên hàng đầu. Định hướng phát triển hệ sinh thái KNĐMST mở sẽ hỗ trợ hoạt động xúc tiến chuyển giao công nghệ mới, phát triển các mô hình kinh doanh có hàm lượng công nghệ, góp phần quảng bá các xu hướng công nghệ mới, thúc đẩy ứng dụng công nghệ vào sản xuất, kinh doanh nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Đa dạng nguồn lực theo hướng KNĐMST mở sẽ thu hút đầu tư chuyển giao công nghệ, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối các hoạt động của doanh nghiệp với cộng đồng KNĐMST trong nước và quốc tế. 

Một số đề xuất kiến nghị

Một là, xây dựng các cơ chế, chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo nhằm khuyến khích các doanh nghiệp và tổ chức áp dụng đổi mới sáng tạo

Để thúc đẩy phát triển năng lực đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp, tỉnh cần nghiên cứu xây dựng, tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo nhằm khuyến khích các doanh nghiệp và tổ chức áp dụng đổi mới sáng tạo. Tháo gỡ các rào cản về khả năng tiếp cận tài chính, về pháp lý để tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Các biện pháp hỗ trợ có thể thông qua cung cấp hỗ trợ tài chính, như: vay vốn ưu đãi, giảm thuế hoặc miễn giảm phí; hỗ trợ kỹ thuật, gồm: đào tạo, tư vấn hoặc chia sẻ công nghệ mới. Xây dựng và phát triển các trung tâm nghiên cứu, khởi nghiệp sáng tạo, trước mắt có thể thành lập trung tâm nghiên cứu khởi nghiệp trực tuyến (thông qua một trang web hoặc mạng xã hội).

Hiện nay, nhiều giá trị về văn hóa của Ninh Bình còn đang ở dạng tiềm năng. Tỉnh cần có chính sách hỗ trợ hiệu quả các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo dựa trên khai thác tiềm năng tài nguyên du lịch của vùng đất Cố đô, vùng đất Di sản, khai thác phát triển sản phẩm có hàm lượng văn hóa cao, sản phẩm du lịch có màu sắc bản địa rõ nét như: khai thác các giá trị Di sản Tràng An, nghệ thuật hát xẩm, hát chèo, nghề thêu ren, nghề Sinh Dược - Bồ Đề, nghề gốm, đặc biệt các nét văn hoá nghệ thuật, ẩm thực cung đình vốn là đặc trưng của 2 triều đại Đinh và Tiền Lê. Thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo với những mô hình kinh doanh không bán cái hữu hình mà bán giá trị văn hóa trong nó để nâng tầm sản phẩm.

Hai là, xây dựng các chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ yêu cầu đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp.

Thực trạng đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp du lịch thời gian qua cho thấy thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những nguyên nhân chính hạn chế sự sáng tạo của các doanh nghiệp. Để khuyến khích doanh nghiệp phát triển nguồn nhân lực có chất lượng, tỉnh cần xây dựng các chính sách hỗ trợ cả về thời gian và kinh phí đào tạo, bồi dưỡng nhân lực cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần tăng cường hợp tác, đặt hàng nguồn nhân lực chất lượng cao với các trường đại học, học viện, các cơ sở đào tạo; tạo điều kiện cho các sinh viên, thực tập sinh thực tập tại các doanh nghiệp để có kinh nghiệm thực tiễn. Các chính sách này góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tăng cường sự hợp tác giữa các doanh nghiệp, cơ sở đào tạo và các tổ chức khoa học - công nghệ, từ đó thúc đẩy sự phát triển toàn diện của doanh nghiệp, góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế địa phương.

Ba là, tăng cường hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm đổi mới sáng tạo với các doanh nghiệp trong nước và quốc tế

Hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm với các doanh nghiệp trong nước và quốc tế trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo rất quan trọng, giúp doanh nghiệp học hỏi và áp dụng những kinh nghiệm tốt nhất từ chia sẻ của các doanh nghiệp phát triển. Đồng thời, tăng cường hợp tác mang lại cơ hội cho các doanh nghiệp du lịch trong tư vấn chiến lược để điều chỉnh hoặc cải thiện hoạt động, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn nhân lực chất lượng cao, kiến tạo một hệ thống đổi mới sáng tạo, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh toàn diện của hệ thống doanh nghiệp.

Khởi nghiệp sáng tạo, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển luôn là động lực, là nguồn lực quan trọng trong phát triển của mỗi địa phương, mỗi quốc gia, đặc biệt là trong thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo ngành du lịch với các mô hình kinh doanh mới, tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới, cùng với các sản phẩm truyền thống sẽ tăng được năng lực cạnh tranh của tỉnh, là đòn bẩy hiệu quả để cấu trúc lại ngành du lịch, thúc đẩy các liên kết hợp tác ngành, liên kết đa ngành, đa nguồn lực để du lịch Ninh Bình bức phá.

                                                            Ts Bùi Văn Mạnh, Giám đốc Sở Du lịch
                                                       Ths. Phạm Hồng Quyên, PTP Quản lý du lịch