Đền được xây dựng trên nền ngôi chùa có tên là Viên Quang do Nguyễn Minh Không lập vào năm 1121. Khi ông mất, nhân dân Điềm Xá biến chùa Viên Quang thành đền thờ Thánh Nguyễn.
Đền quay hướng nam, nằm song song với đường Vua Đinh hướng về cố đô Hoa Lư nên được xem như là một di tích thuộc “Hoa Lư tứ trấn”. Tổng thể công trình kiến trúc khá quy mô, được xây dựng theo kiểu “nội công ngoại quốc”. Đền gồm 4 toà làm theo kiểu tiền nhất, hậu công. Điều đầu tiên chúng ta thấy là Vọng Lâu với cây đèn đá dựng bên đầu hồi cao hơn một mét. Đây là biểu tượng cái đèn của Nguyễn Minh Không ngày xưa thắp sáng để ngồi thiền tịnh. Ánh sáng cây đèn chiếu rọi đến tầng mây trên không, vì thế nên nhân dân quanh vùng tôn hiệu ông là Thiền sư Minh Không. Năm gian tiền đường làm theo kiểu chồng rường, hồi có hai mái đại, trụ non xà đuôi chuột, các cặp xà dọc, xà ngang, xà nách, được bám vào cột chắc khoẻ như những ngấn mộng chính xác kín mít. Phía sau Chính tẩm là gác chuông hai tầng tám mái bằng gỗ lim. Gác chuông đây treo quả chuông nặng hơn 1 tấn, cao 1,60m.
Lễ hội đền Đức Thánh Nguyễn diễn ra từ ngày 8 đến ngày 10 tháng 3 âm lịch. Đây là dịp nhân dân địa phương tri ân đức thánh Nguyễn Minh Không. Trong phần lễ chính có tục rước nước từ sông Hoàng Long về đền; tế lục khúc, nam quan, nữ quan…Phần hội tổ chức các trò chơi dân gian.
Di tích đền Đức Thánh Nguyễn được Bộ Văn hoá Thông tin xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1989.
